Mijn vooroordelen over het Midden-Oosten

Gewone mensen dus. Blijkbaar had ik iets anders verwacht.

Vooroordelen, ík!?

Ik heb een hekel aan de stereotype beelden over Afrika onder de Sahara. Vraag een willekeurig iemand waar hij aan denkt bij Afrika en je hoort: hutjes, honger, aids, conflict en heel veel armoede. Ik weet dat het niet waar is, of dan in elk geval dat het niet het enige verhaal is. Omdat ik er geweest ben, gewoond heb en er vrienden heb gemaakt. En nu was ik het zelf die stereotypen voor waar aannam. Erger nog: totdat ik aankwam in Egypte wist ik niet eens dat het vooroordelen waren!

In Cairo was dit wat ik zag en meemaakte: vriendelijke mensen die veel en vaak grappen maken, mensen die me de weg hielpen vinden, die een praatje met me maakten en die me Arabische woordjes leerden. Jongens en meiden die samen sporten. Vrouwen met of zonder hoofddoek, maar bijna altijd in combinatie met de laatste mode, inclusief strakke broeken. Macho mannen, sterke vrouwen, zachtaardige mannen, verlegen vrouwen en alles wat ertussen zit. Natuurlijk! Natuurlijk verschillen Egyptenaren net zoveel van elkaar als wie ook.

Media maakt en herhaalt stereotypen

Ik schaamde me: hoe waren die in mijn hoofd terecht gekomen? Mijn kennis over Egypte en de Arabische wereld kwam met name van verhalen van mensen die er waren geweest, het nieuws en de Lonely Planet. Verhalen over billenknijpende mannen, terreur en vluchtelingen.

Joris Luyendijk hielp me te begrijpen hoe ik aan dat vreemde eenzijdige beeld over de Arabische wereld was gekomen. Het verhaal van de media over het Midden-Oosten is: het is er eng en gevaarlijk. Media schrijven bijvoorbeeld wel 'over woedende mannen die vlaggen verbranden en leuzen scanderen. [...] Op foto's en tv leek het een massa, maar ter plekke zag je met hoe weinig die woedende mannen waren, dat ze pas hun aansteker tevoorschijn haalden als de camera's draaiden, en dat ze daarna op huis aan gingen voor het eten. Intussen liepen in de rest van de stad de kinderen naar school, maakten de trams hun rondjes en waren op de markt de tomaten in de aanbieding.'

Media schrijven over wat afwijkt, maar 'als je het alledaagse niet kent zie je die aan voor de regel'. Er is terreur, maar er is niet alleen maar terreur. Zo kunnen beeld en werkelijkheid zover uit elkaar lopen. En doordat veel Arabische landen geen vrije pers kennen, krijgen ook veel Arabieren een eenzijdig verhaal voorgeschoteld. Door al die onwetendheid wordt de 'kloof tussen West en Oost alleen maar dieper. Niet omdat we van elkaar verschillen, maar omdat we een radicaal ander beeld krijgen voorgeschoteld.' 

Egyptenaren openden mijn ogen

En dus ben ik niet de enige met zulke beelden in mijn hoofd. Ik herinner me een treinreis van Utrecht naar Amsterdam, een paar jaar geleden. Ik zat net, toen er een jongen met een djalaba aan met een grote rugzak instapte en op de bank naast de mijne ging zitten. Hij zong en wiegde wat heen en weer. Mijn eerste gedachte was dat de jongen psychisch niet helemaal gezond was, maar hij leek vrolijk en het zingen stoorde me niet. Toen we uitstapten zei mijn reisgenoot: 'Heb je niet gemerkt hoe iedereen in de trein zijn adem inhield?'

Egypte heeft mijn ogen geopend: we verschillen niet zoveel van elkaar.

Gebruikte bronnen: Het zijn net mensen. Beelden uit het Midden-Oosten - Joris Luyendijk (2006)