Een lesje proefbidden in de moskee. Zou je meegaan?

Het is donderdagavond even voor half negen. Ik fiets de Zomerkade af op zoek naar een moskee. Ik heb nooit geweten dat daar een moskee zit. Niet dat ik ooit eerder naar een moskee op zoek ben gegaan in de Slachthuisbuurt maar ik fiets toch regelmatig door Haarlem-Oost en je zou zeggen dat je een moskee niet snel over het hoofd ziet. Heel even denk ik de minaret te zien en ik glimlach tevreden met mijn eigen culturele kennis. Het blijkt de omroeptoren van korfbalvereniging H.K.C. Oosterkwartier te zijn.

De Rondleiding

Drie goedlachse charmante heren staan me al op te wachten voor de ingang van de Selimiye Moskee. Ik word warm ontvangen. Hartelijk. De rondleiding begint om negen uur maar als ik het leuk vind kunnen we alvast een ronde maken. Dat laat ik me geen twee keer zeggen en via de hereningang start onze tour door de geheime gangen van moskee. Of eigenlijk door de recreatieruimte met een cafetaria, een stuk of vier biljarttafels, een kapper een leegstaand kantoor en twee televisieschermen.

Hugo Belloni, Bestuurslid Pletterij, debat en cultuurcentrum Haarlem fluistert me in dat er naar soaps wordt gekeken en naar voetbal. We lopen door naar de wasruimte van de heren waar zij zichzelf reinigen voordat het gebed begint. Naast de gebedsruimte is een trainingscentrum waar jongeren bijles krijgen en waar taallessen worden gegeven. Achter het trainingscentrum bevindt zich het huis van de Imam. Het is een smaakvol ingericht vertrek met twee oerhollandse sjoelbakken in de hoek. De Imam woont er niet meer want de ruimte was nodig voor vergaderingen en wordt momenteel ook gebruikt als bibliotheek. Via deze ruimte komen we bij het vrouwenvertrek dat er precies hetzelfde uitziet als bij de mannen en voordat ik het weet staan we weer voor de ingang van de moskee.

Daar hebben zich zo'n 20 bezoekers verzameld. Islamkenners? Nieuwsgierigen? Mensen uit de buurt? Er schieten talloze vragen door mijn hoofd. Wie zijn al die mensen? En waarom komen zij naar de moskee?

Schoenen uit!

Na een korte introductie over 400 jaar samenwerking tussen Turkijke en Nederland en het bestaan van de Turkse gemeenschap in Haarlem (al 50 jaar!) maken we dezelfde ronde. We betreden dit keer ook de gebedsruimte wat uiteraard gepaard gaat met hilariteit want de schoenen moeten uit.

“Oh,” hoor ik iemand fluisteren. “Ik heb niet zulke mooie sokken aan.”

“Maar je wist toch dat naar de moskee gingen?” vraag de ander.

“Jawel maar ik heb er gewoon niet echt bij nagedacht.”

Vol verwachting zakken mijn ogen naar beneden. Ik verwacht iets afgrijselijks. Sokken met gaten. Twee verschillende sokken. Helemaal geen sokken. En vrijwel direct twijfel ik aan mijn eigen sokken. Wat heb ik aangetrokken toen ik vanmorgen gehaast de deur uit holde? Als de schoenen eenmaal uit zijn van de dame in kwestie zie ik niks raars. Hooguit een rafeltje maar dat is het. Mijn eigen sokken verrassen me ook, niks dat blijvende reputatieschade kan veroorzaken. 

Zullen we even proefbidden?

De bezoekers en ik leren over het allergievrije tapijt, de vijf bogen in de muur, de blauwe kleuren die staan voor de elementen lucht en water, waar Mekka ligt en waarom mannen en vrouwen apart bidden. Dan oppert Suleyman een geniaal plan. “Willen jullie soms even proefbidden? Dan doet de Imam alsof hij een gebed voordraagt en dan doen jullie alsof jullie bidden.”

De groep is inmiddels uitgewaaierd. Her en der zijn de mensen comfortabel gaan zitten op het tapijt en er wordt instemmend gegiecheld. "Ja, dat willen we wel." antwoordt een zware mannenstem die de groep vertegenwoordigt. Voordat ik het weet heeft er zich een horizontale lijn gevormd en buigt de hele rij zich naar voren. Het proefgebed bestaat uit een juiste houding van de handen, lichte buigingen en knielen op handen en voeten. Als ik op dat moment de moskee binnen was gelopen had het me een paar minuten gekost om te bedenken of ik hier comfortabel mee zou zijn. Nu, onderdeel van het geheel en vrolijk meebuigend is het volstrekt logisch en helemaal niet vreemd.

Aan tafel

Dan begint het echte gebed en we moeten naar buiten. We worden naar de rij voor de gaarkeuken gedirigeerd want iedereen is uitgenodigd om deel te nemen aan de Iftarmaaltijd. Zo heet de maaltijd die na zonsondergang tijdens de Ramadan wordt gegeten. Tijdens het diner praat ik met Djuna. Een Turkse dame van begin veertig. Ik vraag haar of ze het niet vreemd vindt dat een wildvreemde haar vragen stelt tijdens het eten want ineens vind ik het heel raar dat ik zo weinig weet over de Ramadan en de Islam. Toch hebben we het erover dat algemene houding tegenover de Islam is veranderd. Vroeger had Djuna, toen zij net in Nederland was gekomen een Nederlandse oppasoma die alles wist over de religie en haar van alles leerde over de Nederlandse cultuur.

Geïnspireerd door ons gesprek zoek ik even later de heren nogmaals op en ik vraag Suleyman Akin, voorzitter van het cultuurcentrum Selimiye of hij nog een verhaal heeft dat hij graag zou willen vertellen. Hij denkt even na en antwoordt dat hij wel iets wil vertellen over 11 september. "Net na de aanslagen is er door de burgemeester en de politie contact opgenomen en zij vroegen wat ze voor ons konden doen. Wij voelden ons helemaal niet bedreigd en dat was een hele geruststelling voor iedereen. Voor alle betrokken partijen".

Erol Sayar, penningmeester van het cultuurcentrum Selimiye haakt in. “Ik zag dit al twee jaar voordat IS er was aankomen en daarom hebben we meer contact met jongeren gezocht. Als jongeren van kleins af aan kennis maken met een geloof dan hebben zij een basis. Maar als zij op hun 16e in aanraking komen met dit soort filosofieën, zijn ze erg vatbaar.”

“Islamitische jongeren in Europa zitten tussen wal en schip. Ze zijn hoogopgeleid, kunnen van alles maar worden afgekeurd op basis van uiterlijk. Deze jongeren gaan verder kijken op zoek naar kansen in Islamitische landen. Dit is ook niet makkelijk want er zijn niet veel kansen en zo komt het voor dat zij vatbaar zijn voor IS.” vult Suleyman aan.

Toen wij jong waren..

Wat er nu gebeurt in de wereld raakt de mannen. “In 1974 waren wij net in Nederland en ik sprak 50 woorden. Wij hebben allebei de taal op straat geleerd en we wilden een eigen plek voor de jongeren. Voordat we het wisten waren we lid van de Partij van de Arbeid en zaten we in de Philharmonie aan tafel mee te praten over de verkiezingen. We waren toen niet met politiek bezig meer met aclimatiseren maar we waren jong en leuk en actief. En we werden nergens afgewezen. We klommen zelfs door ramen om te strijden voor een aparte plek voor jongeren." vertelt Suleyman zichtbaar genietend als hij terugdenkt aan dit moment.

Ook Erol moet duidelijk glimlachen. “Dit is precies wat ik wil meegeven aan de jongeren van nu. Je moet niet snel opgeven. Je moet slim zijn. Je kunt bijvoorbeeld ook zelf een bedrijf beginnen. Wij hebben nu ook zelf geadverteerd om Nederlanders kennis te laten maken met de Moskee en de Islam. En de buren weten het al hoor. Die komen hier eten halen met hun bakjes."

Het is twaalf uur. Het gebed is nog in volle gang en zal ook nog de hele nacht doorgaan maar voor mij is het tijd om te gaan. Als ik naar huis fiets doemt de enorme Sint Bavo kerk op. Hoog boven de stad, als een baken van rust en herkenning. Gek eigenlijk. Ik woon ernaast en bezoek op vakantie eigenlijk altijd wel een kerk maar echt verbinding heb ik nooit gevoeld.

Niet zoals vanavond.

Zo'n lesje proefbidden is eigenlijk helemaal niet zo gek. Wie je ook bent.

Fijn Suikerfeest!