De droom van Humberto

Humberto werd geboren in een lemen hut, hoog in het Andesgebergte. Hij kon nauwelijks lezen en schrijven en verdiende zijn geld als lader en losser op de markt. Humberto droomde over een mooie toekomst voor zijn twee zonen en drie dochters. Goed onderwijs, daarmee is het mogelijk om te ontsnappen uit de armoede, meende hij. Zijn gezin zou moeten verhuizen, naar een dorp in de buurt van de stad Riobamba. Daar bevinden zich scholen en universiteiten, daar zijn mogelijkheden voor werk, zo hield hij zijn vrouw Juana voor. Zij moest wennen aan zijn ideeën, maar zag ook in dat het leven op de stoffige hellingen van de Andes weinig mogelijkheden bood. Humberto deed een eerste aanbetaling voor een stukje land in Ayllu Llakta. In dit dorp woonden meer familieleden, allemaal vertrokken uit hun geboortestreek, waar de aardappelen naar beneden rolden voordat ze geoogst konden worden. Zo droog en uitgeput was de aarde.

En toen sloeg het noodlot toe.

In de laatste dagen van november 2004 werkte Humberto met zijn oudste zoon Santiago, toen zestien jaar, op de markt. Ze sjorden zakken van meer dan veertig kilo op hun rug en brachten die naar de vrachtwagen van de koper. Terwijl Humberto de zakken in het laadgedeelte herschikte, startte de chauffeur de motor en reed met volle vaart weg. Opzet? Een vergissing? Het is nooit duidelijk geworden. Humberto werd uit de laadbak geslingerd en maakte een gruwelijke smak op het asfalt. Zijn zoon Santiago zag het allemaal gebeuren. 

Buiten bewustzijn werd Humberto naar een ziekenhuis gebracht. Een arts keek kort naar hem en stuurde het gezelschap weg met de woorden: hier is niets meer aan te doen. Enkele dagen later stierf Humberto in het huis van zijn zwager, op een steenworp afstand van het stukje land waar hij zo hard voor had gewerkt. 

Belofte bij de begrafenis

Ik hoorde dit verhaal van Karin, die ik in 1992 had leren kennen toen ik door Ecuador reisde. Karin woonde een jaar in het Andesgebergte en was bevriend geraakt met Humberto en Juana. Ze werd zelfs peetmoeder van hun derde kind: dochter Sisa. Na terugkeer in Nederland hield ze contact met het gezin via telefoongesprekken en de korte brieven die Humberto af en toe stuurde. Karin reisde na het ongeluk hals over kop naar Ecuador en was net op tijd voor de begrafenis. Daar beloofde ze Juana om voor haar te zorgen, en de droom van Humberto waar te maken. 

Karin organiseerde een informatiebijeenkomst voor vrienden, familieleden en bekenden. Veel mensen gaven geld en zo kon Juana het stukje land afbetalen en er een stenen huis op bouwen. Tien maanden nadat Humberto stierf, was het gezin verhuisd naar Ayllu Llakta en zaten de vier oudste kinderen op scholen in de naburige stad. De jongste, Nelly van vier, bleef nog een jaartje thuis en vulde Juana's lege dagen. 

Het was geen gemakkelijke overgang. Santiago was al vier jaar niet naar school geweest; in zijn geboortedorp was alleen basisonderwijs. Hij kwam als zeventienjarige in de eerste klas van de middelbare school en was ook nog eens de enige indígena (inheemse). Hij werd gepest, eerst geniepig en later openlijk. Ook zijn vijftienjarige broer Ruben had daar last van. Ze hielden zich dapper staande en gingen ieder jaar over met mooie cijfers. 

Onder de indruk

In november 2005, net na de verhuizing, reisden Karin en ik naar Ecuador om de familie te bezoeken. Het was mijn eerste kennismaking met Juana en haar kinderen en ik viel als een blok voor ze. Vooral met de kleine Nelly had ik een klik, ze week niet van mijn zijde. Ik was onder de indruk van de kracht die de kinderen uitstraalden, zo jong als ze waren. Ondanks de moeilijke overgang naar het stadse schoolleven waren ze vastbesloten: ze gingen de wens van hun vader vervullen. 

In de loop der tijd hebben we de financiële steun uitgebreid naar het hele dorp en er een officiële stichting voor opgericht: Caya Cama Ecuador. We zagen dat alle ouders in Ayllu Llakta moeite hebben om rond te komen en de schoolkosten nauwelijks kunnen opbrengen. Zeker niet als de kinderen willen doorleren. De stichting steunt dertig kinderen tussen de 6 en 28 jaar. Santiago is inmiddels bezig met het laatste jaar van zijn universitaire studie bedrijfseconomie. Zijn broer Ruben en zussen Sisa en Blanca studeren ook. Nelly zit in de vierde klas van de middelbare school. Juana mist haar man nog steeds, maar is blij dat het met de kinderen zo goed gaat. 

Feestelijk tintje

Sinds 2005 reis ik vrijwel ieder jaar naar Ecuador. Meestal met Karin, soms met mijn eigen gezin. In 2009 kreeg het bezoek een extra feestelijk tintje: mijn man en ik werden peetouders van Nelly. Door geldgebrek was ze nooit gedoopt en toen het onderwerp een keer ter sprake kwam, zei ze tegen Juana: "Ik wil alleen gedoopt worden als Ria mijn madrina wordt."

De dag na de doopplechtigheid bezochten we met onze twee dochters het graf van Humberto. Als hij niet gestorven was, had ik Juana en de kinderen waarschijnlijk nooit leren kennen. De ruwe speling van het lot benam hem het leven en gaf mij een peetdochter. Ik beloofde Humberto dat ik goed voor haar zou zorgen.