De belangrijkste lessen van startende zonnestroom-coöperaties

Haarlemse starters

Op dit moment zijn er in vijf wijken initiatieven gestart om een gezamenlijk zonnestroomdak te realiseren. Wie zijn zij? En waar zijn ze op dit moment mee bezig?

Energiecoöperatie Spaarnezaam (Vijfhoek, Leidsebuurt en Scheepsmakerskwartier)

Benno Boeters: In ons postcodegebied staan twee gebouwen van de gemeente die geschikt zijn voor een gezamenlijk zonnestroomdak:  de stadsbibliotheek en de Zijlpoort. We denken dat het nu snel kan gaan en dat bewoners vanaf de zomer kunnen intekenen op zonnedelen! Begin maart houden we een eerste informatiebijeenkomst. Ons eerste grote optreden naar buiten toe. We hopen dan op enkele tientallen geïnteresseerden.

Bomenbuurt

Ruud van Adrichem: We hebben contacten met de IJsbaan en de Kweektuin voor een dak. Onze volgende stap in de Bomenbuurt is actieve bestuursleden bij elkaar krijgen. We werken stap voor stap. Eerst iets afmaken en dan de volgende stap nemen.

Buurtcoöperatie Planetenbuurt

Marjolein du Bois: Onze volgende activiteit is het prikken van een tweede bijeenkomst in de Planetenbuurt om met aanwezige buren een concreet stappenplan te maken voor collectieve zonnestroom. Daarna willen we het wat meer publiciteit gaan geven in de wijk.

Buurtcoöperatie Schalkwijk

Eveline Mathôt: Morgen dienen we een subsidieaanvraag in bij de gemeente voor de eerste onderzoeksfase. In het contact met de gemeente kan ik dan meteen bekijken of er zich al een dakeigenaar heeft gemeld voor Schalkwijk.

De beste tips volgens de startende buurtcoöperaties: 

1. Het allereerste begin: hoe start je nu een buurtinitiatief?

Allereerst begint elk succes met een groepje enthousiaste pioniers, die vragen en aanmeldingen uit de buurt snel kunnen opvolgen en nieuwe vrijwilligers kunnen enthousiasmeren.

Benno (Vijfhoek): De tips waar ik het helemaal mee eens ben is dat je minimaal vier mensen nodig hebt om zo’n coöperatie van de grond te krijgen. Een vriendenclub of tenminste mensen met wie je goed overweg kunt. En daarnaast is focus heel belangrijk voor een coöperatie. Eerder was ik betrokken bij een initiatief dat uiteindelijk niet goed liep, omdat we een te brede doestelling hadden.

2. Hoe vind je een dak?

André van de Stadsgarage vertelt dat er inmiddels twintig enthousiaste en serieus geïnteresseerde dakeigenaren in Haarlem zijn gevonden, waaronder een aantal gebouwen van de gemeente Haarlem. De zuidelijke strook van Haarlem-Oost is op dit moment de enige plek in Haarlem waar nog geen dak gevonden is die aansluit op dit postcodegebied.

Marjolein (Planetenbuurt): De beste tip vanavond? Ik weet nu de mensen te vinden waar ik met een vraag naar toe kan. Daarnaast ben ik blij te horen dat er genoeg daken beschikbaar zijn. 

Erna Hollander (Indischebuurt-Zuid): Als je zelf op zoek gaat naar een dak, betrek dan ondernemers uit je kennissenkring. Wij dachten al snel aan de Waarderpolder. We hebben toen eindeloos veel telefoontjes moeten doen om de juiste persoon te spreken. Terwijl bevriende ondernemers wel de juiste contacten in de Waarderpolder hadden. Uiteindelijk kwamen we via via wel snel in contact met een dakeigenaar.

3. Welke energieleverancier heb je nodig?

Als buurtcoöperatie heb je altijd een energiemaatschappij nodig, omdat je niet zelf energie mag verkopen. Er zijn drie energieleveranciers actief voor duurzame energiecoöperaties. Dat zijn: Qurrent, Greenchoice en Eneco. Financieel en administratief is het soms voordeliger en makkelijker wanneer alle coöperatieleden klant worden bij de energiemaatschappij die energie van het zonnedak afneemt.

Eveline (Schalkwijk): Voor mij was de beste tip om toch even bij alle drie de energiebedrijven te shoppen. Je denkt al snel: ‘Die ene leverancier die ze me adviseerden zal wel goed zijn’. Maar er valt toch nog best wat te kiezen wanneer je de offertes naast elkaar legt. Ik begrijp dat de aanbiedingen voortdurend veranderen door de wisselende energieprijzen én de concurrentie. Bovendien moet ik onze keuze straks ook goed uit kunnen leggen aan de leden. Dat we echt bewust voor een bepaalde leverancier hebben gekozen. 

4. Na de opstart, het beheer en onderhoud

Het Garenkokerskwartier zag het niet zitten om na de realisatie van het collectieve zonnedak 25 jaar vast te zitten aan de administratie die bij het beheer komt kijken. Zij hebben het daarom in eerste instantie uitbesteed aan Zon op Nederland. Nu eerst voor drie jaar en wanneer dat bevalt, kunnen ze het contract wellicht verlengen.

De aanwezigen denken voor de nabije toekomst ook aan een backoffice of een zogenaamde supercoöperatie. Daarin werken de nu al bestaande coöperaties samen om buurtinitiatieven bij te staan met kennis en kunde, helpt met de technische en juridische rompslomp of bij de administratie die komt kijken bij het beheer van een gezamenlijk zonnestroomdak. Als initiatief nemers hoef je dan niet meer alles zelf te organiseren of weer een aparte coöperatie met een eigen bestuur op te richten. Stel bijvoorbeeld dat je verhuist binnen Haarlem dan zou je je zonnedelen bijvoorbeeld makkelijk kunnen omwisselen naar een andere buurt. Samen heb je bovendien meer zeggenschap en invloed.

Ruud (Bomenbuurt): Ik zie veel in het idee van een administratieve backoffice. Na de ontwikkeling van een gezamenlijke zonnestroomdak heeft toch elke coöperatie een soortgelijke administratie nodig voor het beheer en onderhoud. Het zou mooi zijn wanneer we gezamenlijk zoiets zouden kunnen organiseren. 

Erna (Indischebuurt-Zuid): Daarbij moet je wel bedenken dat de betrokkenheid van de mensen zelf erg belangrijk is. Leden willen juist graag zelf dingen doen, samen met de buurt. En niet alleen de eindafrekening zien. 

Margreet van der Woude (Gemeente Haarlem): Als gemeente willen we ook kijken wat we aan lasten kunnen wegnemen of overnemen. Zestien daken is bijvoorbeeld een mooi aantal om een aantal zaken gezamenlijk aan te pakken in een zelfstandig Haarlems initiatief. Als gemeente willen we horen wat daar precies voor nodig is. En denken we graag mee wat onze rol daarin kan zijn.

Nu is het eerst belangrijk dat iedereen het zelf probeert en dat er sterke organisaties ontstaan, geworteld in de wijk. Daarna kunnen we denken aan een bepaalde standaardisering. Door dit op deze manier samen te doen, weten we straks precies hoe een backoffice of burgerproductiesysteem er precies uit moet gaat zien.

Haarlem Klimaatneutraal

Ook de Gemeente Haarlem is enthousiast over de collectieve zonnedaken. Tenslotte, wil de gemeente in 2030 klimaatneutraal zijn. Daarvoor zijn 100.000 zonnepanelen nodig. De gemeente geeft startende buurtcoöperaties die gezamenlijke zonnestroomdaken willen realiseren daarom graag een steuntje in de rug met een subsidieregeling. Per aanvraag kan je maximaal €1.500 aanvragen. Voor elke volgende stap mag je een nieuwe aanvraag doen, om zo de kosten die een startend buurtinitiatief maakt een beetje te dekken. De deadlines vallen elk jaar op 1 februari en 1 juli.