De economie van de toekomst: meer werk en een beter milieu voor iedereen

Hoe Arthur het begrip circulaire economie aan zijn twee tienerkinderen uitlegt? ‘Een economie zonder afval. Of eigenlijk: het voorkomen dat er afval is door hergebruik van grondstoffen.’ Zelf geeft hij het goede voorbeeld met een spijkerbroek van Mud Jeans en een jasje van Dutch Spirit, die hij vandaag draagt. Het is lease-kleding. Kleding die je weer terugbrengt wanneer het niet meer mooi is en waar dan weer nieuwe kleren van worden gemaakt.

Een lokale economie waarin iedereen meedoet

‘Ik wil met mijn werk bereiken dat we een economie hebben die goed is voor mensen – en dus ook voor ondernemers – èn voor het milieu.’

Mooie voorbeelden van een circulaire ondernemingen zijn:

• Bundles: In plaats van een wasmachine kopen, huur je er een. Aanschafprijs, onderhoud en vervanging regel je dan niet zelf.
• Schiphol least licht – in plaats van lampen – van Philips.

In een circulaire economie doet iedereen mee en het zou ons allemaal zoveel opleveren: Een beter milieu door minder grondstofgebruik. Meer werk door een (meer) lokale economie: tenminste 50.000 banen – ook praktische –in heel Nederland berekende TNO. En dat betekent een minder gestresste economie waar weer iedereen meedoet.

Een lange adem voor mooie resultaten

Om zijn doel te bereiken, lobbyt Arthur als ZZP’er vanuit Haarlem en als partner in De Groene Zaak voor een Nederlands en Europees circulair economiebeleid. ‘In 2014 startten we een lobby op Europees niveau. Alles wat we vroegen staat nu in het officiële EU-actieplan!’ Op papier weliswaar, want de uitvoering laat nog op zich wachten. Terwijl het makkelijk te realiseren is wanneer we binnenkort al 50% minder afval produceren in Europa. ‘Dat wachten is soms wel frustrerend.’

Hetzelfde geldt ook voor gemeenten in Nederland. Het beleid is om 100% duurzaam in te kopen, maar in de praktijk wordt in aanbestedingen toch vaak voor de laagste prijs gekozen. ‘Het is dus nodig om te blijven roepen in groepen waar de macht zit: De juiste mensen in de politiek of CEO’s van bedrijven. Het werkt toch het beste wanneer zij elkaar overtuigen dat het anders moet en kan.’

De ervaring leert dat er veel geduld en een lange adem nodig is voor mooie resultaten: ‘Soms steek ik ergens acht jaar tijd in, voordat het een mega-klapper wordt. Ineens kan er dan een omslagpunt komen.’ Kijk naar het niet mogen roken in de trein of in een restaurant. Na het omslagpunt is de oude situatie ondenkbaar en de nieuwe situatie doodnormaal.

Geld verdienen met goede dingen

Verandering komt nu vooral van het bedrijfsleven. Bedrijven zorgen voor innovatie. Dat zijn grote bedrijven als Unilever, IKEA en DSM, maar ook bedrijven uit het MKB. Ze zijn wendbaarder en creatief en proberen nieuwe modellen uit.

Nieuwe markten aanboren

Circulaire ondernemers die het goed doen zitten vaak in het leasen of huren van kantoormeubilair, printers of kantoorinrichting voor het bedrijfsleven. Producten die een redelijke waarde hebben, maar waar de innovatie niet zo snel gaat als bijvoorbeeld in de digitale technologie.

Nederlandse bedrijven zijn wat circulair ondernemen betreft zelfs koploper in de wereld. En er is veel interesse in het Nederlandse model, omdat er veel geld mee te verdienen valt.

Naast lobby, geeft Arthur ook advies aan ondernemers en overheden. De belangrijkste vraagt van de Haarlemse ondernemers die vandaag met Arthur in gesprek zijn, is:

Waar begin je als je je eigen verdienmodel onder de loep wilt nemen?

Ga met iedereen in de productieketen om tafel en volg de geldstromen: Wat kost het allemaal? Bijvoorbeeld: Hoe vaak gaat het kapot? Wat kost een reparatie? Pak zoveel mogelijk je historische gegevens erbij. Samen ga je kijken waar je kosten kunt besparen en waar je efficiënter kunt werken. Om daarna een prijs te bepalen en afspraken te maken wie wat verdient met welke marge. Het is natuurlijk belangrijk dat je elkaar daarin kunt vertrouwen.

Zo ontwikkelden Senseo (onderdeel van Philips) en Douwe Egberts bijvoorbeeld een nieuw product, waarbij ze de hele keten – van koffieboer tot consument – bekeken en verduurzaamden. Uiteindelijk maakten ze de afspraak dat Senseo een deel van de opbrengsten uit de koffieverkoop kreeg voor een eerlijkere winstverdeling.

Ook Tony Chocolonely lukte het met iets duurdere – maar overheerlijke chocola –   afspraken te maken in de hele productieketen om zo uiteindelijk de cacaoboeren een fatsoenlijk loon te kunnen betalen. 

Voor de Haarlemse circulaire ondernemers tipt Arthur: ‘Haarlem is klein. Zoek aansluiting bij initiatieven om je heen. Heeft een concullega een beter verhaal? Gebruik dan het beste verhaal. Het gaat uiteindelijk om het succes. Als het werkt gaan andere gemeenten en bedrijven hetzelfde doen.’

Overheden kunnen de circulaire economie laten bloeien

Overheden en gemeenten kunnen de circulaire economie laten bloeien. Door zelf duurzaam in te kopen. En door regelgeving waardoor duurzame producten goedkoper worden. Nu koopt slechts 7% van de consumenten duurzaam in. De andere 93% vindt de prijzen gewoonweg te hoog. Duurzaam inkopen moet hen dus makkelijk en aantrekkelijk gemaakt worden. De overheid kan met regelgeving zorgen voor zo’n prijsprikkel.

Bijvoorbeeld door importheffing, prijsverlaging van duurzame producten en een eerlijke – en dus hogere – prijs voor niet-duurzame producten, zoals belasting op verpakkingen, gebruik van batterijen en andere milieuschade. 

Daarvoor hebben we wel een overheid nodig die actie onderneemt en politici die besluiten durven nemen. De Nederlandse overheid en de financiële sector investeren echter relatief weinig in de economie van de toekomst.

En dat terwijl investeren in circulair ondernemen loont. Het kost minder: Je hebt geen aanschafprijs, alleen maandelijkse gebruikskosten. Je hebt geen onderhouds- en vervangingskosten. Op de korte termijn kost het de boekhouder misschien meer als je het bekijkt over één jaar, maar op de lange termijn is het de beste oplossing voor mens, milieu en je portemonnee. ‘Een gemeente als Haarlem die inzet op circulair inkopen, houdt op een gegeven moment dus geld over!’

Circulair in 2030

‘Ik weet zeker dat die circulaire economie er komt! We weten alleen nog niet wanneer.’ Arthur verwacht dat we vóór 2030 zover zijn. De regels van de overheid kunnen in zo’n drie jaar tijd veranderen, en de productie en consumptie verandert dan in vijf tot tien jaar mee.

Om beleid van de overheid te kunnen veranderen hebben we massa nodig: consumenten die innovatieve groene producten vragen en bedrijven die leiderschap tonen door concrete ambities uit te spreken. Een mooi voorbeeld van zulk leiderschap is het statement: ‘Nederlandse huishoudens moeten voor 2030 van het gas af.’ Op die manier maken we verandering. Een sociaal kantelpunt. ‘Het moment dat we een lokale circulaire economie gewoon normaal vinden!’

Links

• Lezen: Alle verhalen van gasten in de Groene Stoel
• Kijken: Documentaire ‘Het einde van bezit’ met Thomas Rau 
• Stemmen: Kies 15 maart politici die zich uitspreken voor de economie van de toekomst
• Doen: Workshops over o.a. verdienmodellen bij Circus Circulair